Marmur Bianco Carrara

Jednym z najczęściej zadawanych nam pytań jest: ile odmian marmurów z Carrary można wyróżnić. By móc udzielić odpowiedzi należy najpierw przypomnieć, iż materiały nazywane „marmurami karraryjskimi” wydobywane są z obszernego rejonu położonego w północno – zachodniej Toskanii, należącego do łańcucha górskiego Alp Apuańskich. Ten z kolei składa się z pięciu obszarów wydobywczych: Carrara, Massa, Lunigiana, Garfagnana oraz Versilia. Obszar Carrary jest miejscem, w którym działalność wydobywcza została rozpoczęta przez starożytnych Rzymian już w I wieku p.n.e., a jego zdolności wydobywcze trzykrotnie przewyższają całkowite wydobycie z pozostałych czterech obszarów. Z tego właśnie względu Carrara jest na tyle znana, iż wszystkie materiały wydobywane z rejonu Alp Apuańskich na całym świecie nazywane są „marmurami karraryjskimi”.

Obszary wydobywcze dzielą się na wiele zagłębi marmurowych. Przykładowo, obszar Carrary dzieli się na cztery zagłębia: Pescina-Boccanaglia, Torano, Fantiscritti-Miseglia oraz Colonnata. Każde zagłębie posiada „kamieniołomy aktywne” (obecnie eksploatowane) oraz „kamieniołomy nieaktywne” (takie, w których proces wydobywczy został zatrzymany). Dla przykładu, zagłębie Fantiscritti-Miseglia posiada 30 aktywnych kamieniołomów, a zagłębie Colonnata 29. Biorąc pod uwagę, iż z jednego kamieniołomu wydobywa się kilka odmian marmuru, szybko można zrozumieć, iż złoża Alp Apuańskich tworzą setki rodzajów kamienia.

Pomimo tak dużej liczby odmian, na całym świecie operuje się zaledwie kilkoma znanymi nazwami. Naturalnie zatem niektórzy zastanawiają się, dlaczego materiały o odmiennym wyglądzie sprzedawane są pod takimi samymi nazwami, np. Bianco Carrara, Venato czy Calacatta. Zainteresowanych zrozumieniem przyczyn zaistniałej sytuacji zapraszamy do lektury poniższych punktów:

  1. Tradycyjne nazwy, czyli te używane przez mieszkańców Carrary do określania oraz sprzedaży swoich marmurów są zdecydowanie liczniejsze, niż mogłoby się wydawać. Oto kilka przykładów: Ordinario lub Bianco Ordinario, Bianco Venato, Bianco Macchiato, Venato, Macchiato, Bianco Statuario, Statuario Venato, Statuario Macchiato, Paonazzo lub Pavonazzo, Paonazzetto lub Pavonazzetto, Bardiglio, Cipollino, Fiorito, Mischio, Bianco Chiaro, Ordinario Venato, Calacatta lub Calacata, Arabescato, Brouillè, Cipollino Zebrato, Zebrino, Bianco P. Przymiotnik ‘tradycyjne’ określa zarówno nazwy sprzed setek lat (jak Ordinario, Venato, Statuario, Paonazzo, Bardiglio), jak i te, które zostały wprowadzone na przełomie XIX/XX wieku (Calacatta/Calacata, Arabescato). Począwszy od drugiej połowy XX wieku niektórzy sprzedawcy z Carrary rozpromowali nazewnictwo dotychczas znane i używane tylko w obrębie ich społeczności, np. Venatino, Statuarietto.
  2. Tradycyjne nazwy były pierwotnie związane z kluczowym atrybutem każdego marmuru, mianowicie z wyglądem, jakością lub stosownością do konkretnej realizacji. Wyjątkiem wartym przytoczenia jest nazwa Calacatta pochodząca od rejonu Carrary o nazwie Calacata.
  3. Tradycyjne nazwy zostały skonstruowane w celu rozróżnienia głównych odmian marmuru wydobywanego w Alpach Apuańskich. Każda odmiana posiada kilka lub kilkanaście podtypów, których nazwa tworzona jest poprzez połączenie nazwy głównej odmiany z innym terminem, czasem odnoszącym się do cechy charakterystycznej materiału, innym razem do nazwy kamieniołomu lub miejscowości pochodzenia.
  4. Niektóre z tradycyjnych nazw zniknęły z kamieniarskiego słownika (np. Macchiato, Statuario Macchiato oraz Fiorito), a materiałom, którym były przyporządkowane, nadano nowe określenia.
  5. Nazewnictwo marmurów Apuańskich przyjmuje zróżnicowane znaczenie w zależności kiedy, gdzie oraz przez kogo jest używane, zatem jedna nazwa może posiadać wiele znaczeń.
  6. Ilekroć nazwa jest powszechnie kojarzona z ładnym materiałem o dobrej jakości (można powiedzieć, że stała się „marką”), zawsze znajdują się sprzedawcy określający jej mianem materiały, które w istocie mało przypominają oryginalną wersję.
  7. Ilekroć na rynku pojawia się marmur, który wcześniej nie był wydobywany na większą skalę, wiele osób przejawia tendencję do porównywania go z jednym ze znanych rodzajów, mimo iż oba materiały nie mają ze sobą zbyt wiele wspólnego. Tak więc „nowa” odmiana zyskuje nazwę istniejącego materiału.
  8. Spora część importerów kamienia na całym świecie używa nazwy „Bianco Carrara” lub jedynie „Carrara” do określenia większości marmurów karraryjskich, które posiadają w swojej ofercie. Jest to duży błąd, który z biegiem lat doprowadził do powstania wielu mylnych przekonań.

Podczas gdy w Polsce wiele osób nigdy nie słyszało o Ordinario (skrót od Bianco Ordinario), włosi używali tej nazwy od stuleci. W języku włoskim „bianco” oznacza „biały” a „ordinario” jako przymiotnik – „zwykły”, „typowy” lub „pospolity”. Bianco Ordinario jest więc najczęściej wydobywanym marmurem w Alpach Apuańskich. Niemniej jednak nazwa Ordinario mogła być pierwotnie związana z najczęstszymi formami zastosowania tej odmiany marmuru, a nie z samym faktem sporej dostępności. Otóż biały marmur spełniający wymagania rzeźbiarzy (czyli materiał pozwalający na wyrzeźbienie najmniejszych detali a w konsekwencji niezwykle realistycznych rzeźb) nosił nazwę Bianco Statuario (w języku włoskim słowo „statuario” jest przymiotnikiem, który w odniesieniu do marmuru oznacza dosłownie „odpowiedni do tworzenia rzeźb”), natomiast biały marmur, doskonały do tworzenia tak zwanych „opere ordinarie” lub „lavori ordinari” (z j. włoskiego „opere”, „lavori” oznaczają „dzieła”, „prace”), czyli „zwykłych, pospolitych, typowych realizacji” jak posadzki, fasady, okładziny, schody, obudowy kominkowe, blaty oraz proste ołtarze, popiersia, pomniki czy rzeźby ogrodowe nazywano Bianco Ordinario.

Obie teorie są w równym stopniu wiarygodne, lecz jak dotąd nie zostały potwierdzone. Znaczenie przypisane nazwie Ordinario w społeczności karraryjskiej odnosi się do pokaźnej ilości wydobytego materiału, jednak istnieją zapisy w XIX-wiecznych pozycjach naukowych, które wyraźnie stwierdzają, iż przymiotnik „ordinario” jako człon nazwy marmuru opisuje sposób jego wykorzystania w „opere ordinarie”, „lavori ordinari”, „usi comuni” („zwykłe, pospolite zastosowania”), oraz „statue comuni e colossali” („rzeźby komunalne i wielkogabarytowe”). Podsumowując, nazwy marmurów apuańskich mogą mieć różne znaczenie w zależności od tego, kiedy, gdzie i przez kogo są używane – w konsekwencji do tej samej nazwy można przyporządkować więcej znaczeń.

Kluczowe cechy charakterystyczne Ordinario to: ziarno od drobnego po średnio grube, tło w odcieniach perłowej szarości, jasnej szarości, szarości, zgaszonej bieli, ciemnoszare/jasnoszare żyłki i plamki, często rozmyte, krótkie oraz rozproszone i nieukładające się w jednym kierunku (niektóre podtypy Bianco Ordinario posiadają również szaro-brązowo-pomarańczowe przerosty). Czytając powyższy opis, masz wrażenie, iż odzwierciedla on doskonale znany Ci materiał – Bianco Carrara… W rzeczywistości Bianco Carrara to właśnie Bianco Ordinario pochodzące z kamieniołomów w Carrarze.

Dlaczego nazwa „Ordinario” nie jest popularna na świecie? Dlaczego nawet włoscy eksporterzy płyt (poza kilkoma wyjątkami) nie używają jej w dzisiejszych czasach? Z naszego punktu widzenia istnieją trzy główne powody:

  1. Z biegiem czasu określenie Ordinario zostało przyporządkowane zbyt wielu białym marmurom, również dolomitowym oraz niepochodzącym z Alp Apuańskich. Firmy z Carrary, świadome tej sytuacji, odczuły potrzebę zdefiniowania swojego lokalnego Ordinario pod względem ziarna (zbite, drobne po średnio grube), składu i właściwości technicznych. Przyjęto więc nazwy Bianco Carrara Ordinario lub Bianco Ordinario di Carrara, które następnie zostały skrócone do prostszej – Bianco Carrara. Co zatem z Ordinari (liczna mnoga od Ordinario) pochodzącymi z innych obszarów Alp Apuańskich? W zdecydowanej większości przypadków, przedsiębiorcy promujący te marmury nadają im nazwy po nazwach rejonów, w których dochodzi do ich wydobycia, stosując uprzednio określenie „Bianco”.
  2. W języku włoskim poza znaczeniem „pospolity” i „zwykły”, przymiotnik „ordinario” oznacza również „przeciętny”, „nieinteresujący” oraz „niepozorny” (dokładnie tak jak „ordinary” w języku angielskim) – zdecydowanie nie są to najlepsze określenia dla wysokiej jakości marmuru. Nie powinno więc dziwić, iż firmy kamieniarskie preferują użycie znacznie atrakcyjniejszej nazwy Bianco Carrara.
  3. W społeczności związanej z marmurami karraryjskimi, dokładne znaczenie nazwy Bianco Carrara budzi pewne kontrowersje. Można wyróżnić grupę ludzi, którzy twierdzą, iż nazwa ta odnosi się również do marmurów spoza grupy Bianco Ordinario. Jest to z pewnością spowodowane faktem, iż kilka podtypów marmuru Bianco Venato z kamieniołomów karraryjskich wyglądem tak bardzo przypomina Ordinario, że rozróżnienie ich może okazać się trudnym zadaniem. W związku z powyższym, użycie dwóch nazw (Bianco Carrara Ordinario i Bianco Carrara Venato) do określenia marmurów, które trudno od siebie odróżnić wydawało się mylące i niepraktyczne dla wielu sprzedawców kamienia naturalnego, którzy w konsekwencji postanowili używać nazwy Bianco Carrara dla wszystkich marmurów karraryjskich charakteryzujących się perłowo-białym i szarawym tłem oraz umiarkowanym użyleniem. Chcąc uzupełnić temat, trzeba dodać, iż w przeszłości niektórzy Karraryjczycy zwykli używać nazwy Bianco Ordinario do określenia materiału o przeciętnych walorach estetycznych, podczas gdy marmury o szczególnie atrakcyjnych cechach dzielono na: Bianco Latte (mlecznobiały), Bianco Chiaro (jasna biel, znikome użylenie) oraz Bianco Unito (jednolita biel) w przypadku materiału charakteryzującego się białym, jednolitym tłem oraz znikomymi przerostami. Najprawdopodobniej jest to kolejny czynnik, który dał początek przekonaniu, iż Bianco Ordinario i Bianco Carrara to dwa różne materiały. Jednak bardziej wnikliwe badania ujawniają, iż powyższe nazwy były synonimami tego samego marmuru (Bianco Carrara Ordinario) w oparciu o kolor tła oraz ilość użylenia w danym bloku – tę samą zasadę wykorzystują dzisiejsi sprzedawcy, klasyfikując materiał na kategorie C Extra, C, CD oraz D.

Na szczególną uwagę zasługuje nazwa Bianco Chiaro, gdyż od połowy XIX wieku do lat 60. XX wieku funkcjonowała ona nie tylko w odniesieniu do niektórych podtypów Ordinario charakteryzujących się jasnym kolorem tła oraz subtelnym użyleniem, lecz jako ogólna nazwa całej odmiany. Wydźwięk Bianco Ordinario poza „pospolitym” przywoływał również skojarzenia „przeciętnego”, „nieinteresującego”, „niepozornego” kamienia, co mogłoby zmylić potencjalnych klientów, dając poczucie zakupu materiału średniej jakości. Odwrotna sytuacja miała miejsce w przypadku kuszącej nazwy Bianco Chiaro, która w języku włoskim posiada pozytywną konotację („chiaro” w przypadku koloru znaczy „jasny”). W kolejnych latach Bianco Chiaro zostało całkowicie zastąpione nazwą Bianco Carrara. Ciekawostką jest, iż sami Karraryjczycy nigdy nie posługiwali się i nadal nie używają powyższych nazw. Między sobą operują nazwą Ordinario, a do określenia konkretnego podtypu wykorzystują nazwę kamieniołomu lub miejsca wydobycia, czasem poprzedzając całość słowem Bianco.

Terrazzo

Kliknij i dowiedz się wszystkiego
na temat Terrazzo.

Czytaj więcej

Nero Marquina

Kliknij i dowiedz się wszystkiego
na temat marmuru Nero Marquina.

Czytaj więcej